Endüstri 4.0 ve Akıllı Fabrikalar

27 Mart 2018 | Dr. Lütfi Apilioğulları

Dünya sınıfı üreticiler önce atölye (2.0) düzeninden fabrika (3.0) seviyesine geçtiler. Şimdilerdeyse rekabetin başka bir boyut alacağı yeni döneme ayak uydurmak için olanca güçleriyle, endüstri çağından, insan – makine ve diğer kaynaklarının birbirleriyle, kompleks ağlar üzerinden etkileşimli/işbirlikçi bir modelde çalışabildiği dijital çağ seviyesine (akıllı fabrika, endüstri 4.0) geçmeye çalışıyorlar.

  • Nesnelerin internetiyle süreçlerin her aşamasından veri topluyorlar (IoT: Internet of Things). Artık süreçler içinde düşünen, karar veren ve bilgi paylaşan nesneler de var.
  • Bilgiye kolay ulaşım ve çalışma esnekliğini sağlamak için verilerini sanal depolarda saklıyor (Cloud), büyük verileri analiz edip anlamlı hale dönüştürüp verimliliklerini artırıyorlar (Big Data).
  • Prototip ve kişiselleştirilmiş ürünleri 3D yazıcı teknolojisiyle geliştirip, pazarda hız avantajı elde ediyorlar (Additive Manufacturing).
  • Üretim süreçlerinde algılayan, öğrenebilen, karar verebilen robotları kullanıp zor ve kalite açısından hassas süreçleri daha basit hale getirip kalite anlamında maksimum hassasiyeti yakalıyorlar (Autonomous Robots),
  • İşletme içinde dikey, tedarik zincirinde yatay entegrasyona giderek network ağlarını genişletiyorlar. Süreç entegrasyonuyla bilginin gücünü en etkin şekilde kullanarak bilgi doğruluğu, güvenirliği elde ederek daha çevik oluyorlar (Vertical & Horizontal Integration).
  • Sadece ürün değil, aynı zamanda üretim süreçlerinin analizini simülasyon teknikleriyle yapıp daha verimli süreçleri en başta elde ederek kayıpların oluşmasına izin vermeyecek süreçler tasarlıyorlar (Simulation).
  • Ürün veya hizmetle ilgili tanıtımlarını, paylaşımlarını artırılmış gerçeklik teknikleriyle istenilen yere, daha efektif ve hızlı olarak gönderip maliyet avantajı elde ediyorlar (Augmented Reality).

Şurası kesindir ki, Dünya sınıfı üreticiler, geleceğin ürünlerini şimdiye göre daha hızlı, daha düşük toleranslarda, mükemmele yakın kalitede ve daha verimli bir şekilde üretecekler. Üstelik bunu sadece ‘1’ adet ürün için yapacaklar.

Dijital çağ iş stratejilerine bütünsel bakmayı gerektiriyor. Dönüşüm teknolojiden ziyade, strateji ve düşünce biçimiyle ilgilidir. Bu bağlamda, öncelikle 2.0 seviyesinden – 3.0 seviyesine geçiş yapılmalı ve akabinde 4.0 stratejileri süreçlere entegre edilmelidir.

Doğru stratejilerle ilerleyebilmek için kanımca aşağıdaki adımlar sonrasında 4.0’a başlamak gerekiyor.

  • Standartların oluşturulması: Teknolojiniz ne olursa tüm iş süreçlerinin yalın /çevik üretim prensiplerine göre kurgulanması ve tüm sürecin kurgulanan yapı üzerinden işletiliyor olması birinci koşuldur. Çünkü standardın olmadığı yerde iyileştirme yapılamaz. Bu bağlamda kavramsal tasarım olarak da adlandırılan, iş süreçleri standartlarının belirlenmesi aşamasının (malzeme, bilgi ve para akışı) sağlıklı yapılması oldukça önemlidir.
  • ERP Entegrasyonu: ERP tüm sürecin kalbidir. Kavramsal tasarımı tamamlanmış iş süreçlerinin, genişlemeye uygun bir ERP üzerinden yönetilmesi bir diğer temel koşuldur. Standart ve ERP mevcut ise Endüstri 3.0 koşulları sağlanmış demektir. Bu gereksinimler sağlanmadan – 4.0 uygulamalarına geçiş, yanlışın daha hızlı yapılmasından başka bir sonuç doğurmayacaktır.
  • MES Entegrasyonu: Bu aşamadan sonra uygulanması gereken ilk adım fabrika içi dikey entegrasyonun MES (Manufacturing Execution System) ile tamamlanmasıdır. Üretim kontrol, izleme ve düzetme (controling, monitoring and correcting) adımlarının sağlıklı yapılabilmesi için sahadan gerçek zamanlı verilerin alınıp/yorumlanabilmesine gereksinim vardır. MES, bu anlamda ERP sistemi ile entegre bir şekilde çalışarak bu işlevi yerine getiren ideal bir yapıdır.
  • Eğitim: ERP ve MES ile birlikte fabrika içi dikey entegrasyon tamamlanmıştır. Yeni dönemim petrolü bilgidir ve 4.0’ın temelinde bilgi yönetimi vardır. Teknolojik süreç ve akıllı ürün tasarımı, yeni dönemin uzmanlık gerektiren konularının başında geliyor. İletişim protokolleri, sensor teknolojileri, yazılım/donanım gibi konulara hakim olmadan, süreç ve ürün tasarımı yeni dönemde pek mümkün olamayacaktır. Bunun için; hangi teknolojinin, nasıl ve nerede kullanılacağını iyi bilen kadrolarınızın olması gereklidir.
  • Dijital Dönüşüm Planlaması: Planlama evresi, her dönüşüm sürecinde olduğu gibi burada da yapılması gereken en öncelikli iş adımıdır. Artık akıllı fabrika, akıllı zincir süreçlerine geçiş için stratejik planların yapılması gerekir.

Kaynak: http://www.lutfiapiliogullari.com/endustri-4-0-ve-akilli-fabrikalar/