Sonlu Kapasite Çizelgeleme

2 Temmuz 2017 | Hasan Kemahlı

Üretim İşletmelerinde Çekme veya İtme Şeklinde planlama yapılabilir. Hangi tip planlamanın tercih edileceği işletmenin yapısına bağlıdır. Çekme tipi üretim genellikle  öngörülebilir uzun vadeli talep ve büyük hacimler için daha doğru olduğu halde siparişe bağlı, küçük ölçeklerde üretim yapılması durumlarda itme tipi planlama tercih edilebilir.

Üretim işletmelerinde İtme tipi planlamanın adımları şöyle sıralanabilir

  1. Stratejik Planlama: 3 – 5 yıllık talep tahminleri üzerinden, yeni fabrika – hat yapımı vb. konuların baz alındığı yılda en az bir kez yapılan planlama türüdür
  2. Yıllık Üretim Bütçesi: Yıllık üretim tahminlerinin yapıldığı (tahminleme metodlarına göre) ayda bir kez revize edilmesi önerilen planlama metodudur. Satış tahminlerini, Bu tahminlere üretimin ne zaman yapılacağını ve bununla ilgili nakit akışı tablolarını içerir.
  3. Ana Üretim Planlama (MPS – Main Production Schedulling): Üretilecek ürünün bütün operasyonları yerine işletmede bulunan bir veya birkaç kısıta göre yapılan planlamadır. Örneğin bir seramik fabrikasında fırını kısıt kabul edip günde 5.000 metre kare üretim yapabilirim varsayımıyla bütün siparişleri bu kısıtla ilişkilendirerek yapılan planlamadır.
  4. Malzeme Tedarik Planlama (MRP – Material Requirement Planning): MPS ile tahmini teslim günleri verilmiş mamullerin, Ürün ağaçlarından faydalanılarak, gereksindiği malzemeleri temin etmeye yönelik planlamadır. Burada eldeki hammadde, yarı mamul ve mamul miktarları göz önünde bulundurulur ayrıca malzemelerin hangi tedarikçilerden nasıl temin edileceği de hesaba dahil edilir.
  5. Üretim Kaynakları Planlaması (MRP II – Manufacturing Resources Planning): Üretmek istediğimiz mamullerin hangi operasyonlarla, hangi makinelerde üretileceğinin planlandığı metoddur. Burada kapasite kısıtı göz önünde bulundurulmaz. Amaç hangi günlerde mesai, 2. Vardiya vb. ihtiyaçlarımızın olduğunu görmektir.
  6. Sonlu Kapasite Çizelgeleme (FCP – Finite Capacity Planning)

Bu yazımızın amacı Sonlu Kapasite Çizelgelemeyi biraz daha detaylı anlatmaktır.

Sonlu kapasiteyi hesaplayabilmek için şu tanımlara ihtiyacımız bulunmaktadır. Bu tanımlar doğru sonuç için önemlidir. Mamul, Yarı Mamul içeren ürün ağaçlarına; Bunların hangi operasyonlarla üretildiği bilgisine; Bu operasyonların hangi makinelerde, hangi sürede, kaç kişiyle, hangi araçlarla (Kalıp, Kesici uç vb.) yapıldığına ve bunların alternatiflerine; Fabrikamızın, Bölümlerimizin ve makinelerimizin çalışma takvimlerine (Vardiya, yemek saatleri, molalar vb.)

Genellikle Siparişlerin hangilerini planlayacağımızı gösteren değere “Planlama Ufku” adı veririz. Buna örnek önümüzdeki 3 ayda teslim etmeye söz verdiğimiz siparişler olabilir. Bu teslim tarihleri genellikle daha önceden MPS kullanılarak kabaca teslimat günü verdiğimiz siparişlerdir (Çoğu işletmede bu hafta olarak ifade edilir). Üretim işletmelerinde birbirine benzer operasyonları peş peşe dizebilmek bizi kalıp değişimi, malzeme taşıma vb. gibi israflardan kurtarır. Bu birleştirme yapacağımız periyoda da genellikle “Birleştirme Ufku” adı veririz.

Çizelgeleme aynı birleştirme ufkuna denk gelen siparişlerin (Genellikle hafta) operasyonlarına patlatılarak, en uygun makinelere yüklenmesidir. Burada yukarıda bahsedilen kısıtlara (Takvim, kalıp vb.) mutlaka uyulur. Operasyonlar sırasıyla ve birbirlerine geçiş kurallarına uyarak dizilir. Geçiş kurallarından kasıt ilk operasyonun %5’i, ilk 10 adetten sonra başlamak, ilk 5 dakikadan sonra başlamak gibi)

Doğru bir çizelgeleme, siparişlerin zamanında teslimi, kapasite kullanımının maksimize edilmesi gibi avantajları sağlar.