Kanban (Çekme Tipi Planlama) ile Planlamanızı Kolaylaştırın ve Verimliliğinizi Artırın

Hasan Kemahlı

1 Temmuz 2022 /

Kanban Toyota’nın 1950’lerde bulduğu planlama sistemidir. Tam zamanında Üretim (Gerekli olmayan hiçbir şeyi üretme), Sıfır stok üretim (Teorik olarak Sadece gerektiği miktarda ve gerektiği zaman üretim yap ve sıfır stokla çalış) gibi Yalın üretim kavramlarını destekler. Üretimi düşük kaynaklarla ve düşük stokla yapmanızı sağlayarak verimliliğinizi ve etkinliğinizi artırır. Ayrıca basit anlamda her iş merkezinin ihtiyacı olduğu stok kodunu bir önceki iş merkezine sipariş etmesi gibi bir mantıkla çalıştığı için planlamanızı daha kolay yapmanızı sağlar.

En basit anlamda; Mamul stoklarınızın miktarına karar vermeniz, bunlar müşteriye sevk edildikçe bir önceki operasyona sipariş vererek tamamlanması mantığına dayanır. En son hammadde deposunda da tedarikçiye sipariş vererek zincir tamamlanır. Dolayısıyla bir sipariş olmadan üretim yapılmaz. Dolayısıyla lüzumsuz malzeme, insan, makine vb. diğer üretim giderleri oluşmaz.

Burada bir adım ileriye giden Heijunka kutusu metoduyla Kanban sistemini işletmek vardır. Burada yine teorik olarak mamul deposunda bile stok tutulmaz ve son montaj hatlarında bulunan bu Heijunka tablolarına ne üretileceği kartlarla belirtilerek sadece onların üretilmesi sağlanır.

Tabi ki bunlar teorik hedeflerdir. Kanban uygulayan her fabrika bir miktar mamul, bir miktar yarı mamul ve bir miktar hammadde stoğu tutar. Burada sıfır stok teorik hedeftir. Ama bu miktar sürekli düşürülerek teorik sıfıra yaklaştırılmaya çalışılır.

Bu sistemde Klasik Mamul – Hammadde depolarının yanı sıra her iş merkezinde tüketilecek ve üretilen depoları tanımlıdır. İş Merkezindeki operatör üretim için arkasındaki tüketilecek stokları aldıkça onların üzerinde bulunan ve boşa çıkan kanban kartları malzemeciler tarafından alınarak ilgili yerden ikmal edilir. Bu kartların üzerinde stok kodu – miktarı – nerede bulunması gerektiği – yok olması halinde nasıl yerine getirileceği (üreterek mi? başka bir depodan taşıyarak mı? tedarikçiden sipariş edilerek mi?) bilgisi bulunur. Malzemeciler ve Plancılar bu bilgiye dayanarak iş merkezinin arkasındaki depodaki stoğu tamamlarlar.

Üretim Merkezinin (Makine, hat, hücre vb.) önünde de genellikle bir depo bulunmaktadır (Bunlar Yalın üretimde Süpermarket olarak da adlandırılır). Burada belirli miktarda üretilmiş stok bulunur. Malzemeci bu üretilmiş stokları diğer iş merkezinin tüketilecek deposuna çektikçe o stoğun üzerindeki kart o iş merkezi için bir üretim emri oluşturur.

Bu üretimler bir adet, bir kutu gibi üretildiği gibi bazı iş merkezlerinde en az 20 adet en çok 100 adet bulunur gibi tanımlara dayanarak ta tetiklenebilir. Operatör önünde 20 adede düştüğünü gördüğü zaman o stoğu otomatik olarak 100’e tamamlar. Bu renkler üçgen kanban kartları vb. vasıtasıyla yapılır.

Bu kağıt-karton (bazen vinil kaplı) kanban kartları artık günümüzde elektronik kanban dediğimiz yazılım ve barkod sistemleriyle yürütülmektedir. Elektronik kanban gerek kart kaybolmalarını önlemesi, kart adetlerinin kolaylıkla (Elektronik tablolardan) değiştirilebilmesi, malzemecilerin lüzumsuz devriye hareket ve zamanının indirilmesi (malzemeci elektronik kanbanla, sadece gerekli yürüme ve taşımaları yapar. Kağıt kanbanda ise standart devriye görevlerini tüketim olsun olmasın yapmak zorundadır) gibi faydalar sağlar.

Bu sistem sadece ana otomotiv firmalarında uygulanabilir gibi yanlış bir kanı bulunmaktadır. Özellikle de elektronik kanbanın desteğiyle, seri ve ayrık (discrete) üretim yapan bütün işletmelerde kolaylıkla kullanılabilir. Örnek verilecek olursa Otomotiv – Beyaz eşya – Kahverengi eşya – Elektronik – Seri makine imalatı gibi ayrık ve seri üretim yapan ana sanayiler ve bunların tedarikçi ağlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Sadece bir ürünün bir kez üretildiği ve bir daha aynı ürünün üretilmediği siparişe dayalı imalatta kullanılmamaktadır. Bu tip fabrikalar bile fabrikalarının bir bölümünü çekme tipi kanban planlamayla yönetip yarı mamullere kadar getirirler. Bundan sonraki özel üretimleri ise itme tipi çizelgeleme vb. benzeri yöntemlerle çözerler.

Sizde kanban planlamanın size sağlayacağı faydaları öğrenmek istiyorsanız bizi arayın sizi bilgilendirelim.